Szkoła neutralna dla klimatu
Open Access (Artykuł w pliku PDF)
citation/cytuj: Fedorczak-Cisak M., Haupt P., Sadowska B., Markiewicz-Zahorski P., Krawczyk D., Jastrzębski P. Climate Neutral School. Materiały Budowlane. 2024. Volume 628. Issue 12. Pages 202-215. DOI: 10.15199/33.2024.12.22
dr hab. inż. Małgorzata Fedorczak-Cisak, prof. PK, Politechnika Krakowska, Wydział Inżynierii Lądowej
ORCID: 0000-0003-1125-4068
dr hab. inż. arch. Patrycja Haupt, prof. PK, Politechnika Krakowska, Wydział Architektury
ORCID: 0000-0001-5595-9612
dr inż. Beata Sadowska, Politechnika Białostocka, Wydział Budownictwa i Nauk o Środowisku
ORCID: 0000-0003-2866-3685
dr hab. inż. arch. Przemysław Markiewicz-Zahorski, prof. PK, Politechnika Krakowska, Wydział Architektury
ORCID: 0000-0002-2853-1263
dr hab. inż. Dorota Krawczyk, prof. PB, Politechnika Białostocka, Wydział Budownictwa i Nauk o Środowisku
ORCID: 0000-0002-3118-2236
dr inż. Paweł Jastrzębski, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Wydział Zarządzania
ORCID: 0000-0003-3017-9999
Correspondence address: mfedorczak‑Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
DOI: 10.15199/33.2024.12.22
Case study / Studium przypadku
Abstract. European countries as well as many others have taken on the ambitious challenge of achieving zero emissions CO2 by 2050 in sectors with the highest energy intensity rates such as the construction sector. To meet these commitments, a number of measures need to be taken immediately in various areas of construction and related industries. One such action could be the development of benchmarks for large groups of buildings with similar characteristics, showing how to minimize carbon dioxide emissions. In the article, the authors presented an analysis of achieving climate neutrality performed for a school built as part of an educational program implemented during the Millennium of the Polish State. An attempt was also made to include in the proposed methodology additional aspects of design improvements to the building and its surroundings, such as accessibility and blue-green infrastructure.
Keywords: climate neutrality; school building; operational carbon footprint; accessibility; blue-green infrastructure
Streszczenie. Kraje europejskie, a także wiele innych, podjęły ambitne wyzwanie osiągnięcia zerowej emisji CO2 do 2050 r. w sektorach o największym wskaźniku energochłonności, takich jak m.in. sektor budownictwa. Chcąc sprostać tym zobowiązaniom, należy niezwłocznie podjąć wiele działań w różnych obszarach budownictwa i powiązanych gałęziach przemysłu. Jednym z nich może być opracowanie wzorców postępowania w przypadku dużych grup budynków o podobnych cechach pokazujących, w jaki sposób można zminimalizować emisję dwutlenku węgla. W artykule przedstawiliśmy analizę osiągnięcia neutralności klimatycznej w przypadku szkoły wzniesionej w ramach programu oświatowego, realizowanego w czasie jubileuszu Tysiąclecia Państwa Polskiego. Podjęto też próbę uwzględnienia w zaproponowanej metodologii, dodatkowych aspektów projektowania ulepszeń budynku i jego otoczenia, takich jak dostępność i błękitno-zielona infrastruktura.
Słowa kluczowe: neutralność klimatyczna; budynek szkolny; operacyjny ślad węglowy; dostępność; infrastruktura błękitno-zielona
Literature
[1] Komunikat Komisji Do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, Komitetu Regionów i Europejskiego Banku Inwestycyjnego „Czysta planeta dla wszystkich. Europejska długoterminowa wizja strategiczna dobrze prosperującej, nowoczesnej, konkurencyjnej i neutralnej dla klimatu gospodarki”, Bruksela, 2018, COM (2018) 773.
[2] Fedorczak-Cisak M. Classification of Historical Buildings Based on Energy Efficiency Tests and Comfort Tests. In Proceedings of the 6th World Multidisciplinary Civil Engineering-Architecture-Urban Planning Symposium – WMCAUS; 2021. DOI:10.1088/1757-899X/1203/3/032131.
[3] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/844 z 30 maja 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków i dyrektywę 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej.
[4] Erhorn-Kluttig H, Doster S, Erhorn H. School of the future – Towards zero emission with high performance indoor environment. Fraunhofer Institute for Building Physics (IBP) Verlag, 1016. Dostęp online: https://www. school-of-the-future.eu/ (12.11.2024).
[5] Del Borghi, A, Spiegelhalter, T, Moreschi, L, Gallo M. Carbon-neutral- -campus building: Design versus retrofitting of two university zero energy buildings in Europe and in the United States. Sustainability, 13(16) 2021, 9023. https://doi.org/10.3390/su13169023.
[6] Manzoor B, Othman I, Sadowska B, Sarosiek W. Zero-energy buildings and energy efficiency towards sustainability: A bibliometric review and a case study. Applied Sciences, 12(4) 2022, 2136. https://doi.org/10.3390/ app1204213
[7] Istil SA, Górecki J, Diemer A. Study on Certification Criteria of Building Energy and Environmental Performance in the Context of Achieving Climate Neutrality. Sustainability 2023, 15, 2770. https://doi.org/10.3390/ su15032770
[8] Fedorczak-Cisak M, Radziszewska-Zielina E, Nowak-Ocłoń M, Biskupski J, Jastrzębski P, Kotowicz A, …& Klemeš JJ. (2023). A concept to maximise energy self-sufficiency of the housing stock in central Europe based on renewable resources and efficiency improvement. Energy, 278, 127812. https://doi.org/10.1016/j.energy.2023.127812
[9] Lista Szkół Tysiąclecia – Wikipedia, Wolna Encyklopedia. Dostęp online: https://pl.wikipedia. org/wiki/Lista_szk%C3%B3%C5%82_tysi%C4% 85clecia (30.10.2024).
[10] Ekspertyza „Przegląd przepisów określających minimalne wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej budynków” opracowana na zlecenie Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa. 2016, Kraków.
[11] Sarosiek W, Sadowska B. Ekologiczne aspekty termomodernizacji wybranych budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej. Materiały Budowlane, 2009; (1)
[12] What-is-a-carbon-credit-worth? Dostępne online: https://www.goldstandard. org/news/what-is-a-carbon-credit-worth (30.10.2024).
[13] Uchwała nr 91 Rady Ministrów z 22 czerwca 2015 r. w sprawie przyjęcia „Krajowego planu mającego na celu zwiększenie liczby budynków o niskim zużyciu energii” (M.P. 2015 poz. 614).
[14] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. (Dz.U. 2002 nr 75 poz. 690 z późn. zmianami).
[15] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z 27 lutego 2015 r. w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej (Dz.U. 2015 poz. 376).
[16] Opracowanie na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Małopolski „Koncepcja budynku neutralnego dla klimatu w formie opracowania pn. „Szkoła neutralna dla klimatu”, 2023 Kraków. https://klimat.ekomalopolska.pl/wp- -content/uploads/2023/06/Opracowanie_szkola-neutralna-dla-klimatu.pdf
[17] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1275 z 24 kwietnia 2024 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (wersja przekształcona) 2024/1275.
[18] PN-EN 15978:2012 – Wersja angielska, Zrównoważone obiekty budowlane – Ocena środowiskowych właściwości użytkowych budynków – Metoda obliczania.
[19] Kowalska-Koczwara A, Pachla F, Tatara T, Fedorczak-Cisak M. Measurement and Interpretation Methodology for Determining Comfort in Passive Buildings and NZEB Buildings. In Proceedings of the IOP Conference Series: Materials Science and Engineering; 2019; Vol. 603. DOI 10.1088/1757- 899X/603/4/042036
Received: 26.08.2024 r. / Artykuł wpłynął do redakcji: 26.08.2024 r.
Revised: 30.09.2024 r. / Otrzymano poprawiony po recenzjach: 30.09.2024 r.
Published:20.12.2024 r. / Opublikowano: 20.12.2024 r.
Materiały Budowlane 12/2024, strona 202-215 (spis treści >>)
Wpływ biopochodnych wyrobów termoizolacyjnych na ślad węglowy w całym cyklu życia budynku
Open Access (Artykuł w pliku PDF)
citation/cytuj: Pierzchalski M., Węglarz A., Gilewski P., Płomiński B. Impact of bio-based thermal insulation products on the carbon footprint over the building life cycle. Materiały Budowlane. 2024. Volume 628. Issue 12. Pages 192-201. DOI: 10.15199/33.2024.12.21
dr inż. arch. Michał Pierzchalski, Warsaw University of Technology, Faculty of Architecture
ORCID: 0000-0001-8329-9252
dr hab. inż. Arkadiusz Węglarz, Warsaw University of Technology, Faculty of Civil Engineering
ORCID: 0000-0002-6356-7712
dr inż. Paweł Gilewski, Warsaw University of Technology, Faculty of Building Services, Hydro and Environmental Engineering
ORCID: 0000-0002-6533-9203
mgr inż. Bernard Płomiński, The National Energy Conservation Agency (KAPE)
Correspondence address: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
DOI: 10.15199/33.2024.12.21
Original research paper / Oryginalny artykuł naukowy
Abstract. With the decarbonisation of the building sector, interest in natural insulation products is growing. This paper analyses the lifecycle carbon footprint of a single-family home for insulation made from various bio-based and traditionally used products. The simulations showed that the use of bio-based products for insulation reduces the carbon footprint over the life cycle of the building. Including the D-phase in the simulations always leads to a reduction in total emissions.
Keywords: carbon footprint; bio-based materials; LCA; WLC; embodied carbon.
Streszczenie. W związku z dekarbonizacją sektora budowlanego zwiększa się zainteresowanie naturalnymi wyrobami izolacyjnymi. W artykule przeanalizowano ślad węglowy w całym cyklu życia budynku jednorodzinnego w przypadku zastosowania izolacji z różnych wyrobów biopochodnych i tradycyjnie wykorzystywanych. Przeprowadzone symulacje wykazały, że wyroby biopochodne zmniejszają ślad węglowy w całym cyklu życia budynku. Uwzględnienie fazy D w symulacjach zawsze powoduje zmniejszenie całkowitego poziomu emisji.
Słowa kluczowe: ślad węglowy; wyroby biopochodne; LCA; WLC; wbudowane emisje.
Literature
[1] Cosentino L, Fernandes J, Mateus R. A Review of Natural Bio-Based Insulation Materials. Energies. 2023; DOI: 10.3390/en16124676.
[2] Savio L, Pennacchio R, Patrucco A, Manni V, Bosia D. Natural Fibre Insulation Materials: Use of Textile and Agri-food Waste in a Circular Economy Perspective. Mater. Circ. Econ. 2022; DOI: 10.1007/s42824-021-00043-1.
[3] Bakatovich A, Gaspar F, Boltrushevich N. Thermal insulation material based on reed and straw fibres bonded with sodium silicate and rosin. Constr. Build. Mater. 2022; DOI: 10.1016/j. conbuildmat. 2022.129055.
[4] Grazieschi G, Asdrubali F, Thomas G. Embodied energy and carbon of building insulating materials: A critical review. Clean. Environ. Syst. 2021; DOI: 10.1016/j. cesys. 2021.100032.
[5] Bakatovich A, Gaspar F. Composite material for thermal insulation based on moss raw material. Construction and Building Materials. 2019, doi: 10.1016/j. conbuildmat. 2019.116699.
[6] Ranefjärd O, Strandberg-de Bruijn PB, Wadsö L. Hygrothermal Properties and Performance of Bio-Based InsulationMaterials Locally Sourced in Sweden. Materials (Basel). 2024; DOI: 10.3390/ma17092021.
[7] Yadav M, and Agarwal M. Biobased building materials for sustainable future: An overview. Mater. Today Proc. 2021; DOI: 10.1016/j.matpr. 2021.01.165.
[8] Jelle BP. Traditional, state-of-the-art and future thermal building insulation materials and solutions – Properties, requirements and possibilities. Energy Build. 2011; DOI: 10.1016/j. enbuild. 2011.05.015.
[9] Hetimy S, Megahed N, Eleinen OA, Elgheznawy D. Exploring the potential of sheep wool as an eco-friendly insulation material: A comprehensive review and analytical ranking. Sustain. Mater. Technol. 2023; p. e00812, 2024, DOI: 10.1016/j.susmat. 2023. e00812.
[10] Martínez B, Bernat-Maso E, L. Gil L. Applications and Properties of Hemp Stalk-Based Insulating Biomaterials for Buildings: Review, Materials (Basel). 2023; DOI: 10.3390/ma16083245.
[11] MIWO. Wełna mineralna w twoim domu. [Online]. https://miwo. pl/ochrona- srodowiska/
[12] Steidl T, Krause P. Wełna w izolacji cieplnej: szklana, skalna, drzewna, a nawet owcza. Inżynier Budownictwa. 2013, [Online]. https://inzynierbudownictwa. pl/welna-w-izolacji-cieplnej-szklana-skalna-drzewna-a-nawet-owcza/.
[13] Łaźniewska-Piekarczyk B i in. Wełna mineralna perspektywy i bariery ponownego wykorzystania, we: Współczesne problemy ochrony środowiska i energetyki, M. Bogacka and K. Pikoń, Eds., Gliwice: Katedra Technologii i Urządzeń Zagospodarowania Odpadów, Politechnika Śląska, 2021, pp. 167–176.
[14] Fabijańska M, Zaorski R. Ekologiczne aspekty wykorzystania wybranych materiałów stosowanych jako izolacje termiczne – polemika. Celulozowe izolacje termiczne. Izolacje. 2015; 2 [Online]. https://www. izolacje. com. pl/artykul/ sciany-stropy/167852, ekologiczne-aspekty-wykorzystania-wybranych-materialow- stosowanych-jako-izolacje-termiczne-polemika.
[15] Bourbia S, Kazeoui H, Belarbi R. A review on recent research on bio-based buildingmaterials and their applications. Mater Renew Sustain Energy. 2023; DOI: 10.1007/s40243-023-00234-7.
[16] Metodyka szacowania śladu węglowego budynków. Izolacje. 2023; 1, [Online] https://www. izolacje.com.pl/artykul/ekologia-w-budownictwie/273038, metodyka-szacowania-sladu-weglowego-budynkow.
Received: 05.08.2024 / Artykuł wpłynął do redakcji:05.08.2024 r.
Revised: 27.09.2024 / Otrzymano poprawiony po recenzjach:27.09.2024 r.
Published: 20.12.2024 / Opublikowano:20.12.2024 r.
Materiały Budowlane 12/2024, strona 192-201 (spis treści >>)
Porównanie technik pozłotniczych Alessio Piemontese’a ze współczesnymi w kontekście renowacji zabytków architektury
Open Access (Artykuł w pliku PDF)
citation/cytuj: Woszczenko K. Comparison of Alessio Piemontese’s gilding techniques with contemporary ones in the context of the restoration of architectural monuments. Materiały Budowlane. 2024. Volume 628. Issue 12. Pages 184-191. DOI: 10.15199/33.2024.12.20
mgr inż. arch. Katarzyna Woszczenko, Politechnika Białostocka, Wydział Architektury
ORCID: 0000-0001-5442-9994
Correspondence address: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
DOI: 10.15199/33.2024.12.20
Review paper / Artykuł przeglądowy
Abstract. The research focuses on a comparative analysis of gilding techniques described by Alessio Piemontese in the context of contemporary methods for restoring gilded historical artifacts. The study was conducted using manuscript sources, relevant literature, private correspondence, and online resources. In modern architecture, gilding with genuine gold is rare, and preserving its authenticity is generally not considered essential. In contrast, for historical artifacts, it is of paramount importance to maintain their authenticity to safeguard their historical, material, and cultural significance, as well as their aesthetic and artistic heritage. Alessio Piemontese’s treatise provides detailed descriptions of various methods for gilding different materials. These historical techniques can be compared with contemporary gilding practices, including traditional leaf gilding using bole or mixtion and electroplating via galvanic processes. The findings of this research offer valuable insights for the restoration of historical objects, supporting efforts to preserve their original character and authenticity.
Keywords: gilding; renaissance; restoration; gilding techniques; gold.
Streszczenie. Prace badawcze dotyczą porównania technik złotniczych wg Alessio Piemontese w kontekście współczesnych metod renowacji złoceń w zabytkowej materii. Badania przeprowadzono z wykorzystaniem źródeł rękopiśmiennych, literatury przedmiotu, komunikatów prywatnych oraz źródeł internetowych. Współczesne budynki rzadko mają złocenia prawdziwym złotem, a aspekt zachowania jego autentyczności nie jest w ich przypadku konieczny. Z kolei w materii zabytkowej jest to ważne, aby zachować jej historycznie rzeczywisty charakter, piękno i dorobek kulturowy. W dziele Alessio Piemontese, znajdują się sposoby złocenia różnych materiałów. Można je porównać ze znanymi współcześnie technologiami pozłotniczymi, do których należą metoda płatkowa na pulment i na mikstion czy galwaniczne złocenie metodą elektrolizy. Przeprowadzone badania będą przydatne przy renowacji obiektów zabytkowych, w celu zachowania ich pierwotnego charakteru.
Słowa kluczowe: pozłotnictwo; renesans; renowacja; techniki pozłotnicze; złoto.
Literatura
[1] Anania F, Germana ML. Unfinished buildings, a new point of departure. Designing difference for a sustainable future. „AGATHÓN International Journal of Architecture, Art and Design”. 2020; 08: 148-159.
[2] Eamon W. Science as a Hunt. Physis. 1994; 31: 393-432.
[3] Alessio Piemontese. In:Melzi G. In Dizionario di opere anonime e pseudonime di scrittori italiani o come che sia aventi relazione all’Italia.Vol. I (A- -G). Milano: L. di G. Pirola; 1848.
[4] Knobloch M. Złotnictwo. Warszawa: Wydawnictwo Naukowo-Techniczne; 1977.
[5] Lileyko H. Zanikające zawody. Złotnictwo. Warszawa: Zakład Wydawnictw CZSR; 1978.
[6] Samek J. Dzieje złotnictwa w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Interpress; 1993.
[7] Engelman Z. Pozłotnictwo. Zielona Góra: wyd. TESTORI; 2005.
[8] Złoto płatkowe. https://www.art-konserwacja. pl/zloto-platkowe-143/ (dostęp 26.03.24).
[9] Florow AW. Artystyczna obróbka metali. Warszawa: PWN; 1989.
[10] Dane ze stron internetowych dystrybutorów: Kremer Polska, Edan s.c., zlotoplatkowe. com. pl, art-konserwacja.pl, (dostęp 02.04.24).
[11] Rozmowa z Leonem Naumiukiem z 20.03.24.
[12] TylewiczA. Sztuka pozłotnictwa i inne techniki zdobienia. Poznań: Oficyna Edukacyjna eMPi2 s.c.; 2007
[13] Kubalska-Sulkiewicz K i inni (red.). Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Wydanie czwarte. Warszawa: PWN; 2003.
[14] Żebrowski T. Słownik wyrazów technicznych tyczących się budownictwa. Kraków: Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego; 1883.
[15] Szlagmetale. https://www.art-konserwacja. pl/szlagmetale-36/ (dostęp 29.04.24).
[16] Piemontese A, Slaskowski S (tłum).Alexego Podemontana Medyka y Filozofa Teiemnice. Supraśl: Drukarnia Wielebnych Ojców Bazylianów; 1758.
[17] Mleczek J. Pozłotnictwo obiektów sakralnych w praktyce pracowni konserwacji dzieł sztuki Muzeum Diecezjalnego w Lublinie. Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne. 1988; 57: 124-128.
[18] Słownik Polszczyzny XVI wieku, https://spxvi.edu.pl/ (dostęp 03.03.24).
[19] Sawarzyński S. Złocenie w ogniu. polskijubiler.pl 1(7). https://www.polskijubiler.com/index.php?kg=37 (dostęp 26.03.24).
[20] Garasińska-Pryciak G. Związki ołowiu w antycznej kosmetyce. Kosmetologia Estetyczna. 2016; 2 vol. 4: 121-125.
Received: 15.07.2024 / Artykuł wpłynął do redakcji: 15.07.2024 r.
Revised: 27.08.2024 / Otrzymano poprawiony po recenzjach: 27.08.2024 r.
Published: 20.12.2024 / Opublikowano: 20.12.2024 r.
Materiały Budowlane 12/2024, strona 184-191 (spis treści >>)
Rozwiązania estetyczno-materiałowe a komunikacja znaczeń w architekturze – modernizacje budynków historycznych na przykładzie wybranych realizacji autorskich
Open Access (Artykuł w pliku PDF)
citation/cytuj: Zalewski K., Kozak K. Aesthetic and material solutions and the communication of meaning in architecture – modernization of historic buildings on the example of selected author’s realizations. Materiały Budowlane. 2024. Volume 628. Issue 12. Pages 174-183. DOI: 10.15199/33.2024.12.19
Prof. Krzysztof Zalewski, PhD, Eng, Arch, Silesian University of Technology, Department of Architecture
ORCID: 0000-0003-4626-3546
Krzysztof Kozak PhD, Eng Arch, Silesian University of Technology, Department of Architecture
ORCID: 0000-0002-4780-9523
Correspondence address: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
DOI: 10.15199/33.2024.12.19
Original research paper / Oryginalny artykuł naukowy
Abstract. The article deals with the role of material solutions in the light of the communication of design ideas and the communication of meanings in architecture. These issues are presented using examples of selected projects (including two author's realisations). The aim of the paper is to show that building materials are important factors in the creation of the design idea and communication of meanings in architecture. The research shows that the role of building materials in the context of creating architecture goes beyond their physical properties.
Keywords: design idea; communication of meanings in architecture; aesthetic and material solutions; building materials as carriers of meaning in architecture; modernization of historic buildings.
Streszczenie. Artykuł dotyczy roli rozwiązań materiałowych w świetle przekazu idei projektowej i komunikacji znaczeń w architekturze. Zagadnienia te przedstawiono na przykładach wybranych projektów (w tym dwóch realizacji autorskich). Celem pracy jest ukazanie, że materiały budowlane są istotnymi czynnikami kreowania idei projektowej i komunikacji znaczeń w architekturze. Z przeprowadzonych badań wynika, że rola materiałów budowlanych w kontekście kreowania architektury wykracza poza ich fizyczne właściwości.
Słowa kluczowe: idea projektowa; komunikacja znaczeń w architekturze; rozwiązania estetyczno-materiałowe; materiały budowlane jako nośnik znaczeń w architekturze; modernizacje budynków historycznych.
Literature
[1] Trzeciak P. Przygody Architektury XX wieku. Warszawa: Nasza Księgarnia; 1974.
[2] Stępnik Ł. Zszywanie rzeczywistości. Z: A Zawód Architekt. Izba Architektów RP. 2022; 88: 022-028. ISSN 1898–406X.
[3] Zumthor P. Thinking Architecture. Basel: Birkhäuser; 1999.
[4] Zalewski K. Narration: The tool of inspiration and creation in architecture – selected examples of didactic and authors own realisations. In: Bąba- -Ciosek N, editors. [INTERFERENCE] art+science. Gliwice: Wydawnictwo Politechniki Śląskiej; 2021. pp. 47-55.
[5] Williams T, Tsien B. The Architecture of the Barnes Foundation. New York: Skira Rizzoli; 2012.
[6] Frampton K. Modern Architecture: A Critical History. New York: Thames & Hudson; 1983.
[7] Kushner M. The Future ofArchitecture in 100 Buildings. New York: Simon & Schuster; 2015.
[8] Mc Donough W, Braungart M. Cradle to Cradle: Remaking theWayWe Make Things. New York: North Point Press; 2002.
[9] Leach N. Digital Morphogenesis in Architecture. Basel: Birkhäuser; 2009.
[10] Armstrong R. Living Architecture: How Synthetic Biology Can Remake Our Cities and Reshape Our Lives. New York: TED Books; 2012.
[11] Norberg-Schulz C. Genius Loci: Towards a Phenomenology of Architecture. NewYork: Rizzoli; 1980.
[12] Jencks C. The Language of Post-ModernArchitecture. NewYork: Rizzoli; 1980.
[13] EcoU.ATheory of Semiotics.Bloomington: IndianaUniversity Press; 1976.
[14] Baudrillard J. The System of Objects. London: Verso; 1968.
[15] Frampton K. Studies in Tectonic Culture: the poetics of construction in nineteenth and twentieth century architecture. Cambridge:MIT Press; 1995.
[16] Marchwiński J, Zielonko-Jung K. Współczesna architektura proekologiczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2012.
[17] Tschumi B. Event-Cities 3. Concept vs. Context vs. Content. Cambridge – London: MIT Press; 2005.
[18] Zalewski Architecture Group. Archiwum własne.
[19] Pallasmaa J. Oczy skóry. Architektura i zmysły. Kraków: Instytut Architektury; 2012. Oryg. Pallasmaa J. The Eyes of the skin.Architecture and the Senses. London: Polemic, Academy Editions; 1996.
[20] Wrighf FL. The Natural House. New York: Published by Horizon Press; 1954.
[21] Bennett J. Vibrant Matter: A Political Ecology of Things. Durham: Duke University Press; 2010.
[22] Goldhagen SW. Welcome to Your World: How the Built Environment Shapes Our Lives. New York: HarperCollins; 2017.
[23] Zalewski K, Kozak K. Wybrane zagadnienia kreacji znaczeń w architekturze. Studium przypadku dydaktycznego. Builder Science. 2023. DOI: 10.5604/01.3001.0053.4098
[24] Rosłon K, Zalewski K. Projekty studenckie przekształcenia wybranych stref kampusu akademickiego w dydaktyce. Builder Science. 2021. DOI: 10.5604/01.3001.0014.9519
[25] Miodownik M. Stuff Matters: Exploring the Marvelous Materials That Shape Our Man-Made World. Boston: Houghton Mifflin Harcourt; 2015.
Received: 27.08.2024 / Artykuł wpłynął do redakcji: 27.08.2024 r.
Revised: 02.10.2024 / Otrzymano poprawiony po recenzjach: 02.10.2024 r.
Published: 20.12.2024 / Opublikowano: 20.12.2024 r.
Materiały Budowlane 12/2024, strona 174-183 (spis treści >>)
Renowacja i remont neorenesansowego pałacu w Bystrzycy Dolnej – zagadnienia materiałowe, konstrukcyjne i wykonawcze
Open Access (Artykuł w pliku PDF)
citation/cytuj: Nawrot G., Gąsowska-Kramarz A. Renovation of a neorenaissance palace in Bystrzyca Dolna – material, construction and workmanship issues. Materiały Budowlane. 2024. Volume 628. Issue 12. Pages 163-173. DOI: 10.15199/33.2024.12.18
dr hab. inż. arch. Grzegorz Nawrot, prof. PŚ, Politechnika Śląska, Wydział Architektury
ORCID: 0000-0002-2704-4957
dr inż. arch. Agata Gąsowska-Kramarz, Politechnika Śląska, Wydział Architektury
ORCID: 0000-0003-3332-2535
Correspondence address: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
DOI: 10.15199/33.2024.12.18
Case study / Studium przypadku
Abstract. The aim is to show contemporary problems in the renovation of the Neo-Renaissance palace in Bystrzyca Dolna. The method of logical argumentation was adopted, for the research. The essence of separating architectural space is to create a structure intended to meet the assumed functional and aesthetic requirements. Constructing the structure of space is carried out, using various methods and activities. It is an example of the influence of the context of design activities on them and the shaping of space in many directions. The structural and architectural problems of the renovation were shown: the roof structure, the mansard body of the main building with the replacement of structural elements and roofing, chimneys, sheet metal work and elements of the main entrance of the facade.
Keywords: renovation; neo-renaissance palace; idea; concept; detailed workshop solutions.
Streszczenie. Celem jest ukazanie współczesnych problemów w zakresie renowacji neorenesansowego pałacu w Bystrzycy Dolnej. Do badań przyjęto metodę logicznej argumentacji. Istotą w wydzielaniu przestrzeni architektonicznej jest wykreowanie struktury przeznaczonej do spełniania założonych wymogów użytkowych oraz estetycznych. Konstruowanie struktury przestrzeni odbywa się z wykorzystaniem różnorakich metod i działań. Stanowi przykład wpływu na nie kontekstu działań projektowych oraz na kształtowanie przestrzeni wielokierunkowo. Ukazano problemy konstrukcyjno-architektoniczne remontu: konstrukcji dachu, mansardowego korpusu głównego budynku z wymianą elementów konstrukcyjnych oraz pokrycia, kominów, obróbek blacharskich oraz elementów wejścia głównego elewacji.
Słowa kluczowe: renowacja, neorenesansowy pałac; idea; koncept; szczegółowe rozwiązania warsztatowe.
Literature
[1] Tuan Yi-Fu. Przestrzeń i miejsce, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1987.
[2] Dokumentacja techniczna projektu „Renowacji budynku pałacowego w Bystrzycy Dolnej” DOMUS Biuro Usług Projektowych (za zgodą DOMUS).
[3] Kozłowski D. …Architektura to jest budowanie rzeczy fikcyjnych tak, by wyglądały na prawdziwe.... Kozłowski D., Sztuka budowania rzeczy, Kraków 1992.
[4] Kozłowski D, Mozga-Górecka M. Zawód Architekt: Dariusz Kozłowski, Architektura Murator. 2014; 05.
[5 ] Lévi-Strauss C, …Słowa /…/ nie mówią same – żywią się kontekstami…, Lévi-Strauss C., Smutek tropików, Aletheia, Warszawa 2010.
[6] Nawrot G. O współczesnych formach zamieszkiwania w mieście, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2015.
[7] Nawrot G. Architecture. The Myth of Interpreting Identity of Images; [w:] International Conference: Defining the Architectural Space. The Myths of Architecture; Kraków, 2021.
[8] Loos A., Ornament i zbrodnia, 1908.
[9] Niezabitowska E. Metody i techniki badawcze w architekturze, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2014.
Received: 19.08.2024 / Artykuł wpłynął do redakcji: 19.08.2024 r.
Revised: 05.09.2024 / Otrzymano poprawiony po recenzjach: 05.09.2024 r.
Published:20.12.2024 / Opublikowano: 20.12.2024 r.
Materiały Budowlane 12/2024, strona 163-173 (spis treści >>)
Praca pojedynczych kotew wklejanych w ścianach trójwarstwowych budynków wielkopłytowych
Open Access (Artykuł w pliku PDF)
citation/cytuj: Tomaszewicz D. The work of single bonded anchors into the three layer walls of large slab panel buildings. Materiały Budowlane. 2024. Volume 628. Issue 12. Pages 155-162. DOI: 10.15199/33.2024.12.17
Dariusz Tomaszewicz, PhD, Eng., International Academy of Applied Sciences in Lomza, Agricultural and Engineering and Technical Sciences
ORCID: 0000-0002-1359-902X
Correspondence address: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
DOI: 10.15199/33.2024.12.17
Original research paper / Oryginalny artykuł naukowy
Abstract. This paper presents the issue of the load capacity of single bonded anchors depending on the method of attachment. They are used as elements fastening the textured layer with the construction layer. The focus was on the operation of individual threaded bonded anchors depending on the method of their installation. These methods differ in the mounting of threaded anchors using a washer and nut. The type of connection used affects the interaction load capacity of the anchors, i.e. the additional load on the pullout capacity of a single anchor (longitudinal force P) by the dead weight of the texture layer (transverse force V).
Keywords: three-layer wall; construction layer; textured layer; single bonded anchors; load capacity interaction.
Streszczenie. W artykule podjęto problematykę nośności pojedynczych zakotwień wklejanych w zależności od sposobu zamocowania. Mają one zastosowanie jako elementy łączące warstwę fakturową z warstwą konstrukcyjną. Skupiono się na pracy pojedynczych wklejanych kotew gwintowanych w zależności od sposobu ich osadzania. Sposoby te różnią się mocowaniem. W pierwszym wariancie kotwy są wklejane bez zastosowania podkładki i nakrętki, dokręcane do warstwy fakturowej, a w drugim montaż kotwy jest zakończony podkładką i nakrętką dokręcaną do powierzchni warstwy fakturowej. Rodzaj zastosowanego połączenia ma wpływ na interakcyjną nośność kotew, czyli dodatkowe obciążenie pojedynczej kotwy na wyrywanie (siła podłużna P) ciężarem własnym warstwy fakturowej (siła poprzeczna V).
Słowa kluczowe: ściana trójwarstwowa; warstwa konstrukcyjna; warstwa fakturowa; pojedyncze zakotwienia wklejane; interakcyjna nośność kotew.
Literatura
[1] Słowik M, Błazik-Borowa E. Wpływ doboru prętów zbrojeniowych na rozkład naprężeń w elemencie betonowym. Eksploatacja i Niezawodność. 2001; 5: 43 – 46.
[2] Ściślewski Z. Trwałość elementów wielkiej płyty. Materiały Budowlane. 2004; 11: 3 – 4 i 38.
[3] Ignatowicz R, Gierczak J. Zabezpieczenia faktur zewnętrznych w budynkach z „wielkiej płyty”. Materiały Budowlane. 2006; 2: 34 – 36.
[4] Tomaszewicz D. Wzmacnianie ścian zewnętrznych w budynkach wielkopłytowych. Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej. Budownictwo i Inżynieria Środowiska. 2014; 5, (3): 125 – 130.
[5] Kisel A, Sryukina L. Environmental safety of construction processes in the Republic of Belarus. International Conference on Building Energy Conservation, Thermal Safety and Environmental Pollution Control (ICBTE 2020). E3S Web Conf. Volume 212.
[6] Jeromiko T, Cichowicz R. Sposoby obniżenia wskaźników energetycznych w istniejących budynkach mieszkalnych wielorodzinnych z wielkiej płyty podłączonych do miejskiej sieci ciepłowniczej. Ciepłownictwo, Ogrzewnictwo, Wentylacja. 2023; Tom 54, No 2, s. 3 – 7.
[7] Albarwary IHM, Haido JH. Bond strength of concrete with the reinforcement bars polluted with oil. European Scientific Journal. February 2013 edition vol. 9, No. 6 ISSN: 1857 – 7881, s. 255 – 272.
[8] Tomaszewicz D, Baryłka A. Wpływ kształtu powierzchniowego kotew wklejanych na ich nośność – Materiały Budowlane. 2020; 6: 52 – 53.
[9] Taczanowska T, Ostańska A. Dokładność realizacji, a potrzeba modernizacji budynków wielkopłytowych. Dom Wydawniczy MEDIUM, Warszawa 2002.
[10] Instrukcja ITB nr 371/2002 –Metodyka oceny stanu technicznego konstrukcji budynków wielkopłytowych. Warszawa, 2002.
[11] Instrukcja ITB nr 374/2002 „Metodyka oceny stanu technicznego wielkopłytowych warstwowych ścian zewnętrznych. Dodatkowe połączenia warstwy fakturowej z warstwą konstrukcyjną wielkopłytowych ścian zewnętrznych”. Warszawa, 2002.
[12] DD CEN/TS 1992-4-1:2009 „Design of fastenings for use in concrete. Part 4-1: General”.
[13] DD CEN/TS 1992-4-5:2009 „Design of fastenings for use in concrete. Part 4 – 5: Post-installed fasteners – Chemical systems”.
[14] Szlendak JK, Jabłońska-Krysiewicz A, Tomaszewicz D. Oszacowanie teoretyczne nośności grup ukośnych kotew wklejanych na podstawie metody składnikowej. Materiały Budowlane. 2022, DOI: 10.15199/33.2022.10.04.
[15] PN-EN 12504-3:2006. Badania betonu w konstrukcjach – Część 3: Oznaczenie siły wyrywającej.
[16] Katalog rozwiązań technicznych dla Spółdzielni Mieszkaniowych. 2020. KOELNER/RAWLPLUG.
[17] Cook RA. Behavior of chemically bonded anchors, Journal of Structural Engineering. 1993; 119, 2744 – 2762.
[18] Subramanian N, Cook RA. Installation, behavior, and design of bonded anchors. Indian Concr J. 2002; 76 (1): 47 – 56.
[19] Rao GA, Sundeep B. Strength of Bonded Anchors in Concrete in Direct Tension, Research student. Departemen of Civil Engineering Indian Institute of Technology Madras, Chennai-600 036. 2013. India.
[20] Epackachi S, Esmaili O, Mirghaderi SR, Behbahani AAT. Behavior of adhesive bonded anchors under tension and shear loads. Journal of Constructional Steel Research. 2015; 114: 269 – 280.
[21] Chudzik R. Kotwy mechaniczne i kotwy wklejane – podział, montaż, zastosowanie. Inżynier Budownictwa. 2024; 2.
Received: 20.06.2024 / Artykuł wpłynął do redakcji: 20.06.2024 r.
Revised: 13.09.2024 / Otrzymano poprawiony po recenzjach: 13.09.2024 r.
Published: 20.12.2024 / Opublikowano: 20.12.2024 r.
Materiały Budowlane 12/2024, strona 155-162 (spis treści >>)
Analiza opinii inwestorów i przedsiębiorstw branżowych dotyczących trwałości wzmocnienia podłoża w budownictwie drogowym
Open Access (Artykuł w pliku PDF)
citation/cytuj: Świtała M. Analysis of the opinions of investors and industry enterprises on the durability of ground reinforcement methods in road construction. Materiały Budowlane. 2024. Volume 628. Issue 12. Pages 144-154. DOI: 10.15199/33.2024.12.16
dr inż. Marcin Świtała, Instytut Badawczy Dróg i Mostów
ORCID: 0000-0002-4001-8948
Correspondence address: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
DOI: 10.15199/33.2024.12.16
Case study / Studium przypadku
Abstract. The article analyses the durability of various ground reinforcement methods in road construction. The aim of the study was to assess solutions such as stone columns, concrete columns, prefabricated piles, geosynthetics, and chemical and hydraulic stabilizations, while also taking into account the impact of reinforcement depth and the type of reinforced ground on their durability. The study is based on the analysis of opinions from investors and industry companies collected through electronic survey questionnaires. The results indicate that the most durable solutions are piles (CFA, prefabricated), soil replacement, and concrete columns, which significantly stand out in terms of the examined feature compared to other solutions. The key factors determining the durability of the applied methods turned out to be the type of ground and the depth of reinforcement. Proper adaptation of technology to specific soil conditions and correct design of reinforcement depth directly affect the effectiveness of the implemented solutions. Moreover, a comparative analysis showed that representatives of industry companies, in comparison to investors, expressed more positive opinions on all analysed research areas.
Keywords: durability of ground reinforcement; type of ground; depth of reinforcement; investors; industry enterprises.
Streszczenie. Artykuł analizuje trwałość różnych rodzajów wzmocnienia podłoża w budownictwie drogowym. Celem badania była ocena rozwiązań, takich jak kolumny kamienne, betonowe, pale prefabrykowane, geosyntetyki oraz stabilizacja chemiczna i hydrauliczna, przy jednoczesnym uwzględnieniu wpływu głębokości wzmocnienia i rodzaju wzmacnianego podłoża na ich trwałość. Badanie bazuje na analizie opinii inwestorów oraz przedsiębiorstw branżowych zebranych za pomocą ankiet elektronicznych. Wyniki wskazują, że najtrwalszymi rozwiązaniami są pale (CFA, prefabrykowane), wymiana gruntu oraz kolumny betonowe, które istotnie wyróżniają się pod względem badanej cechy w porównaniu z innymi rozwiązaniami. Kluczowymi czynnikami determinującymi trwałość zastosowanych metod okazały się rodzaj podłoża oraz głębokość wzmocnienia. Odpowiednie dostosowanie technologii do specyficznych warunków gruntowych oraz prawidłowe zaprojektowanie głębokości wzmocnienia bezpośrednio wpływają na skuteczność wdrożonych rozwiązań. Ponadto analiza porównawcza wykazała, że reprezentanci przedsiębiorstw branżowych bardziej pozytywnie wypowiadali się na temat wszystkich analizowanych obszarów badawczych niż inwestorzy.
Słowa kluczowe: trwałość wzmocnienia podłoża; rodzaj podłoża; głębokość wzmocnienia; inwestorzy; przedsiębiorstwa branżowe.
Literature
[1] Huat BB, Prasad A, Kazemian S, Anggraini V. Ground improvement techniques. London: CRC Press; 2019.
[2] Puppala AJ, Pedarla A. Innovative ground improvement techniques for expansive soils. Innov. Infrastruct. Solut. 2017. https://doi.org/10.1007/ s41062-017-0079-2.
[3] Correia AG, Winter MG, Puppala AJ. A review of sustainable approaches in transport infrastructure geotechnics. Transportation Geotechnics. 2016; 7: 21–28.
[4] De Borst R, Crisfield MA, Remmers JJ, Verhoosel CV. Nonlinear Finite Element Analysis of Solids and Structures. West Sussex: John Wiley & Sons; 2012.
[5] Neville AM. Properties of Concrete. Harlow Essex: Longman; 1995.
[6] Chastre C, Faria P, Neves J, Ludovico-Marques M, Biscaia H, Nunes L. Testing Durability on Construction Materials. In: Chastre C., Neves J., Ribeiro D., Neve, M.G., Faria P., editors. Advances on Testing and Experimentation in Civil Engineering. Cham: Springer; 2023. pp. 29–51.
[7] Li K, Zhang D, Li Q, Fan Z. Durability for concrete structures in marine environments of HZM project: Design, assessment and beyond. Cement and Concrete Research. 2019. https://doi.org/10.1016/j.cemconres.2018.08.006.
[7] Koerner RM. Designing with Geosynthetics. Bloomington: Xlibris Corporation; 2012.
[8] Nicholson PG. Soil improvement and ground modification methods. Kidlington: Butterworth-Heinemann; 2014.
[9] Kazemain S, Barghchi M. Review of soft soils stabilization by grouting and injection methods with different chemical binders. Sci Res Essays. 2012; 7(24): 2104-11.
[10] Chen H, Wang Q. The behaviour of organic matter in the process of soft soil stabilization using cement. Bulletin of Engineering Geology and the Environment. 2006; 65: 445–448.
[11] Zadehmohamad M, Luo N, Abu-Farsakh M, Voyiadjis G. Evaluating long-term benefits of geosynthetics in flexible pavements built over weak subgrades by finite element and Mechanistic-Empirical analyses. Geotextiles and Geomembranes. 2022. https://doi.org/10.1016/j.geotexmem.2022.01.004.
[12] Hsuan YG, Schroeder HF, Rowe K, Müller W, Greenwood J, Cazzuffi D, Koerner RM. Long-term performance and lifetime prediction of geosynthetics. In: Proceeding of EuroGeo 4-4th European Geosynthetics Conference. 2008.
[13] Górszczyk J, Malicki K. Badania deformacji geosiatki poliestrowej wykorzystywanej w inżynierii lądowej. Materiały Budowlane. 2024. https://doi. org/10.15199/33.2024.03.07.
[14] Keerthi N, Kori S. Study on improvement of sub grade soil using soil-reinforcement technique. International Journal of Applied Engineering Research. 2018; 13(7): 126–134.
[15] Jha JN, Singh H. Ground Improvement Techniques: Issues, Methods and their Selection. Guru Nanak Dev Engineering College Ludhiana (Punjab)- 141006. 2012.
[16] Shao W, Zhang W, Shi D, Xu Y, Liu E. Time-varying characteristics of the durability and lateral bearing behaviour of FRP bar-reinforced concrete piles in marine environments. Construction and Building Materials. 2021. https://doi. org/10.1016/j.conbuildmat.2021.124192.
[17] Purushotham Reddy B, Alagusundaramoorthy P, Sundaravadivelu R. Retrofitting of RC piles using GFRP composites. KSCE Journal of Civil Engineering. 2009. https://doi.org/10.1007/s12205-009-0039-2.
[18] Sen R, Mullins G. Application of FRP composites for underwater piles repair. Composites Part B: Engineering. 2007. https://doi.org/10.1016/j.compositesb. 2006.07.011.
[19] Mutaz E, Shamrani MA, Puppala AJ., Dafalla MA. Evaluation of chemical stabilization of a highly expansive clayey soil. Transportation research record. 2011. https://doi.org/10.3141/2204-19.
[20] Mackiewicz P. Ocena wpływu wybranego wzmocnienia podłoża gruntowego na trwałość konstrukcji nawierzchni drogowej z uwzględnieniem kryteriów deformacji podłoża gruntowego. Przegląd Komunikacyjny. 2014; 5: 27–30.
Received: 09.09.2024 r. / Artykuł wpłynął do redakcji: 09.09.2024 r.
Revised: 08.10.2024 r. / Otrzymano poprawiony po recenzjach: 08.10.2024 r.
Published:20.12.2024 r. / Opublikowano:20.12.2024 r.
Materiały Budowlane 12/2024, strona 144-154 (spis treści >>)
Podkryteria ekonomiczne ujmowane w analizach wielokryterialnych różnych wariantów przebiegu dróg krajowych
Open Access (Artykuł w pliku PDF)
citation/cytuj: Ołdakowska E. Economic sub-criteria included in multi-criteria analyses of different national road route options. Materiały Budowlane. 2024. Volume 628. Issue 12. Pages 138-143. DOI: 10.15199/33.2024.12.15
dr inż. Ewa Ołdakowska, Politechnika Białostocka, Wydział Budownictwa i Nauk o Środowisku
ORCID: 0000-0002-5437-2470
Correspondence address: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
DOI: 10.15199/33.2024.12.15
Case study / Studium przypadku
Abstract. The possibility of achieving a single, common result in the face of the existence of a multidimensional, complex decision problem is the domain of multi-criteria analyses, often used in the evaluation of road investment options. The lack of standardised guidelines for carrying out analyses affects the freedom to select criteria, sub-criteria, and their impact weights. The article emphasizes particularly the economic sub-criteria included in sample design documents for the construction of bypasses and ing roads in Poland. It has been found that the most frequently occurring sub-criterion was the development cost/construction cost and the economic internal rate of return.
Keywords: multi-criteria analysis; economic criterion; subcriteria of the economic criterion.
Streszczenie. Możliwość osiągnięcia jednego, wspólnego rezultatu w obliczu wielowymiarowego, złożonego problemu decyzyjnego to domena analiz wielokryterialnych, wykorzystywanych często w ocenie wariantów inwestycji drogowych. Brak ujednoliconych wytycznych wykonywania analiz wpływa na swobodę w doborze kryteriów, podkryteriów i wag ich oddziaływania. W artykule zwrócono szczególną uwagę na podkryteria ekonomiczne ujmowane w przykładowych dokumentacjach projektowych budowy obwodnic i dróg ekspresowych na terenie Polski. Ustalono, że najczęściej pojawiającym się podkryterium jest koszt realizacji inwestycji/koszt budowy oraz ekonomiczna wewnętrzna stopa zwrotu.
Słowa kluczowe: analiza wielokryterialna; kryterium ekonomiczne; podkryteria kryterium ekonomicznego.
Literature
[1] Despotin M,Moscarola J, Spronk C. A User Oriented Listing of Multiple Criteria Decision Methods. Revue Belge de Statistique, d’Informatique et de Recherche Operationnelle. 1983; 23, No. 4, 4 – 110.
[2] Charnes A, Cooper W. W. Management Models and Industrial Applications of Linear Programming. John Wiley & Sons, 1961.
[3] Charnes A, Cooper W. W, Ferguson R. Optimal Estimation of Executive Compensation by Linear Programming. Management Science. 1955; https://doi.org/10.1287/mnsc.1.2.138.
[4] Kuhn HW, Tucker AW. Nonlinear Programming. Proceedings of the 2nd Berkeley Symposium on Mathematics, Statistics and Probability, University of California Press, Berkeley. 1951; 481 – 492.
[5] AwasthiA, Omrani H, Gerber P. Investigating ideal – solution based multicriteria decision making techniques for sustainability evaluation of urban mobility projects. Transportation Research Part A: Policy and Practice, Elsevier. 2018. DOI: 10.1016/j.tra.2018.06.007.
[6] BroniewiczE,OgrodnikK.Multi-criteriaanalysisoftransportinfrastructureprojects. TransportationResearchPartD,Elsevier.2020;https://doi.org/10.1016/j.trd.2020.102351.
[7] Hamurcu M, Eren T. An Application of Multicriteria Decision-making for the Evaluation of Alternative Monorail Routes. Mathematics. 2019; https://doi.org/10.3390/math7010016. [
8] Macharis C, Bernardini A. Reviewing the Use of Multi-Criteria Decision Analysis for the Evaluation of Transport Projects: Time for aMulti-ActorApproach. Transport Policy. 2015; https://doi.org/10.1016/j.tranpol.2014.11.002.
[9] Dyrektywa 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko (SEA).
[10]DyrektywaRady85/337/EWGz27czerwca1985r.wsprawieocenyskutkówwywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko (OOŚ).
[11] Dean M. Assessing the Applicability of Participatory Multi-Criteria Analysis Methodologies to the Appraisal of Mega Transport Infrastructure. Ph. D. Dissertation. The Bartlett School of Planning, University College London, UK. (https://www.academia.edu/41754950/Assessing_the_Applicability_of_Participatory_ Multi-Criteria_Analysis_Methodologies_to_the_Appraisal_of_Mega_Transport_ Infrastructure), 2018.
[12] Dean M. Multi-criteria analysis. Chapter 6 in Mouter. N. (ed.) Appraisal Methods. Series: Advances in Transport Policy and Planning, Elsevier. 2020 DOI: 10.1016/bs.atpp.2020.07.001.
[13] Dean M. A Practical Guide to Multi-Criteria Analysis Dr Marco Dean Bartlett School of Planning, University College London, 2022.
[14] Dean M. Hickman R. Comparing Cost-Benefit Analysis and Participatory Multi-Criteria Analysis Methodologies. In:Baudry,G. and Macharis. C. (Eds.),Decision – making for Sustainable Transport and Mobility: Multi Actor Multi Criteria Analysis. Edward Elgar. 2018; https://doi. org/10.4337/9781788111805.00014.
[15] Dodgson JS, Spackman M, Pearman A, Phillips LD. Multi-Criteria Analysis: A Manual. Department for Communities and Local Government: London, 2009.
[16] Mouter N. New Methods, Reflections and Application Domains in Transport Appraisal. Advances in Transport Policy and Planning; 7/2021. Academic Press. https://www.elsevier.com/books/newmethods-reflections-and-application-domains- in-transport-appraisal/mouter/978-0-323-85559-4.
[17] Ward EJ, Dimitriou HT, Dean M. Theory and Background of Multi-Criteria Analysis (MCA): Toward a Policy-led MCA for megaproject transport infrastructure appraisal, Special 2016 Edition of The Journal of Research in Transportation Economics.
[18] BeltonV, Stewart T.Multiple Criteria Decision Analysis:An Integrated Approach. Kluwer Academic Publisher, 2002.
[19] Keeney R. L.,Gregory R. S. Selecting Attributes to Measure the Achievement of Objectives.Operations Research. 2005, https://doi. org/10.1287/opre. 1040.0158.
[20] Mouter N, Dean M, Koopmans C,V assallo JM. Comparing cost-benefit analysis and multi-criteria analysis. In N. Mouter (Ed.), Standard Transport Appraisal Methods, 225-254. (Advances in Transport Policy and Planning 6/2020). Elsevier https://doi.org/10.1016/bs. atpp. 2020.07.009.
[21] Roy B. Multicriteria Methodology for Decision Aiding. Kluwer 1996.
Received: 16.09.2024 / Artykuł wpłynął do redakcji: 16.09.2024 r.
Revised: 07.10.2024 / Otrzymano poprawiony po recenzjach: 07.10.2024 r.
Published: 20.12.2024 / Opublikowano: 20.12.2024 r.
Materiały Budowlane 12/2024, strona 138-143 (spis treści >>)
Start 
