Forum Budownictwo w Polsce 2019, które odbyło się 4 października br. w Warszawie, tradycyjnie zgromadziło wiodących graczy sektora budownictwa w kraju. Ponad 150 uczestników konferencji dyskutowało o kondycji i przyszłości polskiego budownictwa. Omawiano m.in. kwestie związane z materiałami budowlanymi i ich dystrybucją, a także szansach i zagrożeniach dla branży w najbliższych latach.

Trzecia edycja Forum Budownictwo w Polsce zgromadziła ponad 150 wiodących graczy sektora budownictwa w kraju: praktyków, ekspertów i przedstawicieli sektora publicznego. Aż 60% uczestników tegorocznej konferencji stanowili prezesi i członkowie zarządów najważniejszych dla branży spółek i organizacji. Spotkanie podzielone na panele pozwoliło na analizę kluczowych segmentów rynku budowlanego, w tym omówienie kwestii związanych z materiałami budowlanymi, ich dystrybucją, a także najważniejszych trendów makroekonomicznych. Motywem przewodnim była oczywiście kondycja polskiego budownictwa, szanse, zagrożenia oraz możliwości zintegrowanej współpracy w sektorze.

Dwa lata dobrej koniunktury w budownictwie
Zarówno panele dyskusyjne, jak i rozmowy w kuluarach potwierdziły, iż pomimo wysokich wskaźników rejestrowanych w polskiej gospodarce, podmioty działające w sektorze budownictwa odczuwają poważne zagrożenia. Potwierdził to również Indeks Koniunktury PMR, który zanotował spadek w porównaniu do 2017 r. Hasłami, które powtarzały się najczęściej były: wzrost cen, brak rąk do pracy oraz trudności z płynnością finansową. Ponad 59% uczestników Forum spodziewa się, iż utrzymanie bezpiecznego poziomu rentowności i płynności finansowej będzie głównym wyzwaniem dla firm budowlanych w 2019 r., a kolejne 33% wskazało na brak pracowników i rosnące koszty pracy. Mówił o tym również prof. Witold Orłowski, wskazując na trend drożejącej pracy niskowykwalifikowanej. Wspomniał ponadto o uzależnieniu polskiej gospodarki od krajów zachodnich, w tym problemie negocjacji środków unijnych. W opinii prof. Orłowskiego, można spodziewać się przynajmniej 1-2 lat dobrej koniunktury. W tym kontekście ponad 75% uczestników zadeklarowało, że oczekuje wzrostu przychodów w 2018 r. w porównaniu do 2017 r., ale dla 2019 r. odsetek pozytywnych wskazań był już o 15 pkt proc. mniejszy.

Największe wyzwania dla branży budowlanej oczekiwane w 2019 r.
[Źródło: PMR, Forum Budownictwo w Polsce 2019]

Debata o kondycji sektora budowlanego
Debata przedstawicieli czołowych graczy rynku skupiła się na kwestiach rosnących cen oraz ewentualnej rewaloryzacji umów podpisanych w ubiegłych latach. Artur Popko, Członek Zarządu Grupy Budimex, zauważył, że o ile wykonawcy są w stanie negocjować ceny z podwykonawcami, spotykają się z diametralnie innym podejściem głównych zamawiających. Piotr Kledzik, Prezes Zarządu Grupy PORR, dodał, że sektor i ciała regulacyjne powinny zająć się tzw. klauzulą eskalacyjną, która dziś nie oddaje realiów panujących na rynku. Interesujący punkt widzenia przedstawił Prezes Erbudu, Józef Zubelewicz – obecna sytuacja na rynku to nie tylko problemy wykonawców, ale i inwestorów. Według niego, zbyt ostra kalkulacja cen przez środowisko wykonawców i producentów może także przyczynić się do zahamowania skłonności inwestorów do uruchamiania projektów. Józef Zubelewicz dodał również, że pomocną może okazać się zmiana systemu kontraktacji, w którym to inwestor publiczny przejmie na siebie ryzyko wzrostu cen oraz ryzyko inflacyjne. Podobne zdanie wygłosił, w pojednawczym tonie, Zastępca Dyrektora GDDiKA, Jacek Gryga, według którego idealną sytuacją byłoby wzięcie na siebie ryzyka przez obie strony, inwestora i wykonawcę. Jego zdaniem praktyka poprzedniej perspektywy unijnej pokazała, że ryzyko ponieśli kontraktorzy. Z tym, że to wykonawcy wzięli na siebie negatywne skutki panującego systemu kontraktacji, zgodził się również Prezes Grupy Trakcja, Marcin Lewandowski.  

W związku z rosnącymi cenami wykonawcy zmuszeni są ostrożniej podchodzić do przetargów, wyciągając wnioski z lat 2010-2011. Według Prezesa PZPB, Jana Stylińskiego, środowisko wykonawców tym razem dużo wcześniej zauważyło problem, a Marek Gołąbiecki, Prezes Zarządu Unibep dodał, że spółki nie chcą już podpisywać nierentownych lub nierealnych dla terminowego wykonania kontraktów. Wraz z kwestiami związanymi z zatrudnieniem, wykonawcy zauważają znaczny spadek rentowności i rosnące widmo problemów z płynnością finansową. W rezultacie możemy być świadkami schodzenia firm z rynku. W ocenie Prezesa Gołąbieckiego i Bartłomieja Kłosa, Członka Zarządu Grupy Karmar, największe problemy mogą mieć firmy, które nie posiadają własnych kadr i mocy produkcyjnych. Marcin Lewandowski wskazał ponadto na dużo gorsze warunki umów pomiędzy firmami wykonawczymi a kredytodawcami.

Materiały budowlane: problemem jest cena i transport
Aż 95% uczestników Forum odpowiedziało, że ceny na materiały budowlane wzrosną w 2019 r., w tym 80% spodziewa się wzrostu nieprzekraczającego 10%. Wobec wysokiego popytu na materiały prostą odpowiedzią byłoby zwiększenie produkcji. Jednak, zdaniem Prezesa Zarządu H+H, Piotra Daukszy, ze względu na swoją charakterystykę i rozmiary zakłady zajmujące się produkcją materiałów muszą ostrożnie inwestować w rozszerzenie środków trwałych. Poważnym problemem jest też deficyt energii, która mogłaby zasilać nowe linie produkcyjne, a jej koszty wzrosły niemal dwukrotnie od początku 2017 r. Kolejnym problemem sektora jest logistyka, która stała się utrapieniem zarówno producentów, jak i dystrybutorów. Piotr Kozina z Zarządu Polskich Składów Budowlanych (PSB) zauważył natomiast, że ze względu na ograniczoną ilość produktów na rynku, dystrybutorzy zaopatrują się w towar na zapas. Z kwestią braku materiałów na rynku zgodził się Marcin Szczygieł, Prezes Zarządu SiG, dodając jednak, że polski sektor dystrybucji materiałów cierpi również przez problemy z efektywnością łańcucha dostaw. Trudności z podażą podkreślał też Prezes Zarządu Instal Konsorcjum, Ryszard Jędrzejewski, wskazując na błędy w organizacji pracy pomiędzy producentami a dystrybutorami w przeszłości oraz na e-commerce, jako czynnik zaburzający tradycyjne mechanizmy rynkowe.  

Deweloperzy narzekają na dostępność gruntów
Spadająca dostępność gruntów jest – obok już poruszanych wcześniej: wzrostu kosztów i problemów kadrowych – kolejnym wnioskiem płynącym z dyskusji o sektorze mieszkaniowym. Problem widoczny jest najbardziej w dużych aglomeracjach, gdzie dostępnych działek po prostu nie ma lub deweloperzy nie mogą sobie na nie pozwolić. W mniejszych miejscowościach jest to natomiast dużo niższa marżowość projektów. Jednym z głosów potwierdzających tę tezę była opinia Wiceprezes Zarządu Wikana, Agnieszki Maliszewskiej. Proponowanym rozwiązaniem ma być rządowa Specustawa przygotowująca grunt pod program Mieszkanie+. Wyniki przeprowadzonego podczas Forum głosowania pokazały jednak, że branża budowlana nie wierzy (aż 82% odpowiedzi) w znaczący wpływ programu Mieszkanie+ na sektor w 2019 r.

Nowe formaty nieruchomości komercyjnych
Mimo że wyniki ankiet wskazały, iż 62% uczestników Forum spodziewa się najwyższych wzrostów produkcji budowlanej w segmencie budynków przemysłowo-magazynowych, firmy coraz bardziej przyglądają się nowym formatom budynków komercyjnych. Najczęściej wymienianymi, zwłaszcza przez CEO Equilis Poland, Monikę Woźniak-Zawiołę i Marcina Panka, Capital Resources Director w Golub GetHouse, były akademiki oraz domy senioralne. Nie można jednak nie zauważyć, że ponad 70% obecnych na sali negatywnie odniosło do tezy, iż takie formaty projektów mogą wyprzedzić inwestycje w „tradycyjne” rodzaje nieruchomości.  

Potencjał sektorów dróg i kolei
Uczestnicy Forum w zdecydowanej większości wskazali koleje (52%) i drogi (34%) jako segmenty, które będą rosły najszybciej w najbliższych latach pod względem wielkości produkcji budowlano-montażowej. Podczas panelu dyskusyjnego dotyczącego infrastruktury rozmówcy wymieniali te same problemy, które dotyczą całej branży. Ciekawą uwagą podzielił się Artur Pielech z FBServis – sektor inżynieryjny ma już za sobą sięgnięcie dna w walce cenowej, której wszyscy byliśmy świadkami jeszcze dwa lata temu. Zauważył on również lekkie odbicie cen ofertowych w ostatnich 12 miesiącach. Świadczy to o lepszych nastrojach wśród podmiotów działających w sferze infrastrukturalnej. Zapowiadane przez rząd Megaprojekty sceptycznie oceniane są przez 65% uczestników; nie wierzą oni również w realizację Centralnego Portu Komunikacyjnego w ciągu najbliższych lat.

Uczestnicy Forum jako pierwsi mogli zapoznać się z danymi pochodzącymi z najnowszego raportu PMR „Sektor budowlany w Polsce, II połowa 2018 - Analiza rynku i prognozy rozwoju 2018-2023”. Raport zawiera m.in.: informacje o 200 największych planowanych inwestycjach w głównych segmentach polskiego rynku budowlanego wraz z ich wartością oraz terminami realizacji, a także prognozy rozwoju do 2023 r. dla kilkunastu najważniejszych segmentów rynku budowlanego, trendy inwestycyjne w segmencie budownictwa komercyjnego oraz wyniki finansowe i portfele zamówień wiodących firm wykonawczych w Polsce. 

Źródło i zdjęcia: PMR

06.11.2018 r.